Obniżenie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością – kiedy i jak to zrobić?
Kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) nie ma charakteru stałego i niezmiennego – może on podlegać zarówno podwyższeniu, jak i obniżeniu w toku działalności spółki. Obniżenie kapitału zakładowego może być istotnym instrumentem zarządzania strukturą majątkową spółki oraz stosunkami między wspólnikami. W niniejszym artykule przedstawiamy możliwe formy, procedurę oraz cele i konsekwencje obniżenia kapitału zakładowego w spółce z o.o.
Obniżenie kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością polega na zmniejszeniu jego wysokości na podstawie decyzji wspólników, co może wiązać się z wypłatą środków na rzecz wspólnika lub wspólników. Należy jednak pamiętać, że po takim obniżeniu kapitał zakładowy nie może być niższy niż 5.000 złotych, a wartość jednego udziału nie może być mniejsza niż 50 złotych.
FORMY OBNIŻENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
Zgodnie z przepisami, obniżenie kapitału zakładowego spółki z o.o. może przyjąć jedną z trzech poniższych form:
Umorzenie udziałów za wynagrodzeniem,
Zmniejszenie wartości nominalnej udziałów,
Umorzenie wraz z obniżeniem wartości pozostałych udziałów.
Umorzenie udziałów
Obniżenie kapitału zakładowego przez umorzenie udziałów oznacza, że część udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przestaje istnieć. W takim przypadku może nastąpić zmiana składu osobowego spółki, jeżeli udziały niektórych wspólników zostaną całkowicie umorzone. Możliwe jest również umorzenie części udziałów wszystkich wspólników, co pozwoli na zachowanie dotychczasowego składu osobowego spółki. Należy jednak pamiętać, że wartość kapitału zakładowego nie może być mniejsza niż 5.000 zł.
Wynagrodzenie należne wspólnikowi, którego udziały podlegają umorzeniu, jest wypłacane na skutek uprzedniego podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników o obniżeniu kapitału zakładowego. Powyższe nie dotyczy jednak przypadków umorzenia z czystego zysku lub umorzenia bez wynagrodzenia.
Obniżenie wartości nominalnej udziałów
W tym przypadku nie dochodzi do zmian w liczbie udziałów ani w składzie wspólników. Zmniejszeniu ulega jedynie wartość każdego udziału. Ten wariant jest szczególnie popularny, gdy spółka nie planuje zmian osobowych w strukturze właścicielskiej, a celem jest wypłata środków wspólnikom.
Połączenie umorzenia udziałów i obniżenia ich wartości
Możliwa jest również kombinacja powyższych mechanizmów, np. poprzez umorzenie udziałów poszczególnych wspólników oraz równoczesne obniżenie wartości pozostałych udziałów.
PROCEDURA OBNIŻENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO – KROK PO KROKU
Krok 1: Uchwała dotycząca obniżenia kapitału zakładowego
Co do zasady obniżenie kapitału wymaga uchwały zgromadzenia wspólników, która prowadzi do zmiany umowy spółki – podjętej w formie aktu notarialnego. Uchwała musi precyzować:
wysokość o jaką kapitał zakładowy ma zostać obniżony wraz z podaniem nowej wysokości kapitału zakładowego,
sposób obniżenia (umorzenie lub obniżenie wartości nominalnej udziałów),
ewentualne zasady wynagradzania wspólników,
Co istotne, poza przypadkami umorzenia przymusowego lub automatycznego (zapisy w tym zakresie muszą wynikać bezpośrednio z umowy spółki), co do zasady obniżenie kapitału zakładowego powinno dotyczyć wszystkich wspólników spółki – z zachowaniem proporcji do ich udziałów w kapitale zakładowym. W innym przypadku, jeżeli obniżenia kapitału zakładowego dokonuje się tylko w zakresie poszczególnego wspólnika, poza zakresem umorzenia przymusowego lub automatycznego, w sposób nieproporcjonalny do umorzenia udziałów pozostałych wspólników, wymagana będzie zgoda takiego wspólnika.
Obniżenie kapitału zakładowego wymaga dla swojej skuteczności uchwały podjętej większością 2/3 wspólników, o ile umowa spółki nie wprowadza bardziej rygorystycznych zasad w tym zakresie.
Wyjątek!
Należy pamiętać, że w sytuacji umorzenia udziałów w związku ze ziszczeniem się zdarzenia przewidzianego w umowie spółki, uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego podejmuje zarząd. W takim przypadku umowa spółki nie musi być zmieniona, jednak nadal powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza.
Krok 2: Postępowanie konwokacyjne
Zgodnie z art. 264 k.s.h., zarząd spółki jest każdorazowo zobowiązany opublikować ogłoszenie o podjęciu uchwały w zakresie obniżenia kapitału zakładowego spółki w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Od dnia ogłoszenia biegnie 3-miesięczny termin, w którym wierzyciele mogą zgłosić sprzeciw.
Jeśli zgłoszą sprzeciw – spółka musi ich zaspokoić lub zabezpieczyć. W przeciwnym razie – obniżenie kapitału nie może dojść do skutku. Wierzycieli, którzy sprzeciwu nie zgłosili, uważa się za zgadzających się na obniżenie kapitału zakładowego.
Wyjątek!
Obniżenie kapitału zakładowego wiąże się z koniecznością przeprowadzenia opisanego powyżej postępowania konwokacyjnego, które jest procesem czasochłonnym i trwa co najmniej kilka miesięcy. Istnieje jednak wyjątek od tej zasady – postępowania konwokacyjnego nie trzeba przeprowadzać, jeśli obniżenie kapitału nie wiąże się ze zwrotem wpłat dokonanych przez wspólników, a jednocześnie wspólnicy zdecydują się na jego podwyższenie do pierwotnego poziomu.
Krok 3: Zgłoszenie do KRS
Po zakończeniu postępowania konwokacyjnego zarząd spółki składa do Krajowego Rejestru Sądowego wniosek o wpis zmniejszonego kapitału zakładowego. Do wniosku należy dołączyć:
uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego;
dowód uiszczenia ogłoszenia w MSiG,
oświadczenie wszystkich członków zarządu o zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli (o ile zgłosili sprzeciw),
tekst jednolity umowy spółki (jeżeli ją zmieniano).
Wpis w tym zakresie ma charakter konstytutywny, co oznacza, że obniżenie kapitału zakładowego nastąpi dopiero z dniem zarejestrowania zmiany przez sąd.
W przypadku umorzenia wynikającego z określonych zdarzeń wskazanych w umowie spółki zamiast uchwały zgromadzenia wspólników należy dołączyć oświadczenie wszystkich członków zarządu, w formie aktu notarialnego, o spełnieniu wszystkich warunków obniżenia kapitału zakładowego przewidzianych w ustawie i umowie spółki oraz w uchwale o obniżeniu kapitału zakładowego.
Krok 4: Aktualizacja księgi udziałów oraz CRBR
Po dokonaniu wpisu obniżenia kapitału zakładowego w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), zarząd spółki ma obowiązek:
Zaktualizować księgę udziałów – księga udziałów powinna odzwierciedlać nowy stan faktyczny, w szczególności:
liczbę i wartość udziałów przypadających poszczególnym wspólnikom,
ewentualne zmiany w strukturze właścicielskiej (np. w wyniku umorzenia udziałów).
Zgłosić zmiany do CRBR – Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych musi zostać zaktualizowany, jeżeli w wyniku obniżenia kapitału zakładowego:
zmienił się beneficjent rzeczywisty spółki (czyli osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad spółką, np. poprzez posiadanie określonej liczby udziałów lub głosów),
zmienił się zakres kontroli już zgłoszonego beneficjenta (np. spadek liczby posiadanych udziałów poniżej 25% lub inny próg istotny z punktu widzenia definicji beneficjenta rzeczywistego).
CELE OBNIŻENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO – KIEDY WARTO ROZWAŻYĆ OBNIŻENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO?
Wśród przyczyn i okoliczności obniżenia kapitału zakładowego wymienia się:
Rozwiązanie konfliktu ze wspólnikiem – obniżenie kapitału zakładowego może być zastosowane jako sposób na zakończenie współpracy z konkretnym wspólnikiem – poprzez umorzenie jego udziałów. W takim przypadku spółka rozlicza się bezpośrednio z tym wspólnikiem. W zależności od sposobu finansowania umorzenia (np. z czystego zysku, kapitału rezerwowego lub w wyniku obniżenia kapitału zakładowego), możliwe jest ograniczenie wpływu tej operacji na wkłady pozostałych wspólników.
Wypłata nadwyżki środków finansowych – jeżeli spółka osiąga dobre wyniki finansowe i zgromadziła nadmiar kapitału, którego nie potrzebuje do dalszej działalności, może zdecydować się na jego obniżenie w celu wypłaty środków wspólnikom.
Dostosowanie wysokości kapitału do faktycznych potrzeb spółki – wysoki kapitał zakładowy nie zawsze jest konieczny do bieżącego funkcjonowania spółki. W takiej sytuacji jego obniżenie może być racjonalnym krokiem, który umożliwi bardziej efektywne zarządzanie zasobami.
Dostosowanie kapitału do faktycznych wkładów – w przypadku konieczności dostosowania wysokości kapitału zakładowego do wysokości wkładów faktycznie wniesionych do spółki, tj. gdy nastąpiło przeszacowanie wkładu rzeczowego.
Umorzenie udziałów własnych nabytych przez egzekucję – jeśli spółka przejmie swoje własne udziały (np. przez zajęcie długów wspólnika), musi dokonać ich zbycia w ciągu roku. Jeśli tego nie zrobi, będzie musiała je umorzyć i obniżyć kapitał zakładowy.
PODSUMOWANIE
Obniżenie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością to narzędzie, które – odpowiednio wykorzystane – może znacząco usprawnić zarządzanie spółką, zoptymalizować jej strukturę finansową, rozwiązać konflikty właścicielskie lub dostosować poziom kapitału do realnych potrzeb działalności. To jednak również proces sformalizowany, który wymaga zachowania szeregu wymogów prawnych i proceduralnych.
Jeżeli rozważasz obniżenie kapitału zakładowego w swojej spółce z o.o., ale nie masz pewności, jak bezpiecznie i zgodnie z przepisami przeprowadzić całą procedurę – skontaktuj się z nami. Nasi eksperci z przyjemnością udzielą Ci wsparcia na każdym etapie – od analizy prawnej, przez przygotowanie dokumentacji, aż po złożenie wniosku do KRS.
Każda sytuacja wymaga indywidualnej analizy – wybór najlepszego sposobu działania powinien być dostosowany do konkretnego stanu faktycznego, celów spółki oraz interesów wspólników.
Wiktoria Górnaś