Likwidacja fundacji rodzinnej to proces, który wymaga staranności i znajomości przepisów. W Polsce fundacje rodzinne stały się popularnym narzędziem do zarządzania majątkiem i wsparcia swoich bliskich, jednak czasami może zajść konieczność zakończenia ich działalności. W tym artykule omówimy kroki związane z likwidacją fundacji rodzinnej, jej przyczyny oraz kwestie prawne i podatkowe, które warto wziąć pod uwagę.
Kiedy można zlikwidować fundację rodzinną?
Rozważając likwidację fundacji, warto zrozumieć okoliczności, które mogą do tego prowadzić. Ustawa o fundacjach rodzinnych wskazuje kilka przyczyn:
- Uchwała zgromadzenia beneficjentów – kiedy beneficjenci uznają, że kontynuowanie działalności fundacji jest nieuzasadnione, mogą podjąć jednomyślną uchwałę o rozwiązaniu.
- Uchwała zarządu – zarząd fundacji może zdecydować o likwidacji, jeśli cel fundacji został zrealizowany lub wystąpiły trudności w dalszym funkcjonowaniu.
- Zarządzanie sprzeczne z celami fundacji – jeśli fundacja jest zarządzana w sposób niezgodny z jej celami lub interesami beneficjentów.
- Postępowanie upadłościowe – fundacja może również zostać zlikwidowana w wyniku postępowania upadłościowego, jeśli stanie się niewypłacalna.
- Nieprzestrzeganie terminów rejestracyjnych – jeśli fundacja nie zostanie zarejestrowana w ciągu 6 miesięcy od aktu założycielskiego lub ogłoszenia testamentu.
Procedura likwidacji
- Otwarcie postępowania likwidacyjnego:
Proces likwidacji rozpoczyna się od podjęcia stosownej uchwały przez zarząd lub zgromadzenie beneficjentów albo uprawomocnienia się postanowienia sądowego. Fundacja zachowuje osobowość prawną, ale działa pod nazwą z dodatkiem „w likwidacji”. Zasadniczo likwidatorami fundacji rodzinnej są członkowie zarządu albo osoby wytypowane przez sąd rejestrowy, są oni uprawnieni do prowadzenia spraw i reprezentacji podmiotu.
- Do obowiązków likwidatorów należy przede wszystkim:
- Ogłoszenie o likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG) oraz wezwanie wierzycieli do zgłaszania roszczeń.
- Sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji, który wskazuje na stan finansowy fundacji przed rozpoczęciem procesu.
- Zakończenie działalności fundacji, ściągnięcie wierzytelności, spłata zobowiązań.
- Przygotowanie sprawozdania likwidacyjnego po zakończeniu likwidacji, które będzie podstawą do wykreślenia fundacji z rejestru.
Co istotne, w czasie likwidacji fundacja nie może podejmować działań na rzecz beneficjentów.
- Podział mienia
Po zaspokojeniu zobowiązań majątek, który pozostaje, zostaje podzielony. Jeśli fundacja została rozwiązana przed śmiercią fundatora, cały majątek przypada jemu, chyba że statut stanowi inaczej. W przypadku fundacji z wieloma założycielami podział jest proporcjonalny do wniesionego majątku.
Likwidacja fundacji rodzinnej a kwestie podatkowe
Rozwiązanie i likwidacja fundacji rodzinnej to nie tylko kwestia formalna, lecz także podatkowa. Zarówno przy opodatkowaniu CIT, jak i PIT, świadczenia lub mienie przekazywane przez fundację podlegają stawce 15%. Jednak zgodnie z przepisami (art. 24q ust. 1a pkt 2 i 3 ustawy o CIT) oraz orzecznictwem sądów administracyjnych, podstawą opodatkowania jest tylko realne przysporzenie majątkowe, czyli zysk wypracowany przez fundację, natomiast zwrot kapitału wniesionego przez fundatora pozostaje neutralny podatkowo.
W wyroku WSA w Łodzi z 28 listopada 2023 r. (I SA/Łd 768/23) wskazano, że środki wniesione do fundacji obniżają podstawę opodatkowania przy jej likwidacji. Podobnie WSA w Poznaniu w wyroku z 4 kwietnia 2024 r. (I SA/Po 774/23) podkreślił, że opodatkowaniu podlega tylko wypracowany przez fundację zysk, co chroni beneficjentów przed podwójnym opodatkowaniem.
Dzięki takiemu podejściu rzeczywistym obciążeniem jest jedynie 15% od nadwyżki ponad wniesiony kapitał. To istotna korzyść dla członków fundacji i fundatora, zapewniająca transparentność i ochronę majątku rodzinnego.
Podsumowanie
Likwidacja fundacji rodzinnej to proces, który wymaga znajomości przepisów oraz sprawności w zarządzaniu finansami i majątkiem. Prawidłowe przeprowadzenie likwidacji umożliwia minimalizację ewentualnych strat finansowych. Warto zasięgnąć profesjonalnej pomocy prawnej i księgowej, aby zrealizować ten proces sprawnie i bez komplikacji.
Jeśli potrzebujesz wsparcia w likwidacji fundacji rodzinnej, skontaktuj się z naszym zespołem. Zadbamy o to, aby każda decyzja była poparta odpowiednią wiedzą i doświadczeniem.
Wiktoria Górnaś