Celowość zakończenia działalności spółki bez przeprowadzenia procedury likwidacyjnej

Spółka komandytowa była swego czasu niezwykle popularna, nierzadko w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Spowodowane było to atrakcyjnym połączeniem skutecznej optymalizacji podatkowej oraz zmniejszenia odpowiedzialności za przedsięwzięcia realizowane przez spółkę. Jednak po wejściu w życie przepisów Polskiego Ładu ten typ spółki został podwójnie opodatkowany, co poskutkowało masowymi przekształceniami w inne byty prawne (głownie w spółki z o.o.). Często też zdarzało się, że przedsiębiorcy, którzy stworzyli spółkę komandytową, nie osiągali pożądanych zysków. Oba zjawiska spowodowały wzmożone zainteresowanie problemem likwidacji spółek komandytowych. Jednak likwidacja spółki komandytowej związana jest ze żmudnymi, kosztownymi i długotrwałymi procedurami. Dlatego pod uwagę zaczęto brać inny wariant: rozwiązanie spółki komandytowej bez przeprowadzenia likwidacji.

Krok I – Podjęcie jednomyślnej uchwały przez wspólników

Rozwiązanie spółki komandytowej bez konieczności przeprowadzenia likwidacji wymaga – jak wskazuje art. 58 § 1 Kodeksu spółek handlowych – jednomyślnej uchwały wszystkich wspólników. Brak takiej jednomyślności, przy jednoczesnej chęci zakończenia działalności gospodarczej, będzie skutkować dokonaniem rozwiązania spółki przy pomocy procedury likwidacyjnej, która już jest o wiele bardziej złożona, a przede wszystkim droższa w kosztach.

Należy pamiętać, że jeśli umowa spółki przewiduje inny rodzaj większości, podstawę rozwiązania będzie stanowiło postanowienie zawarte w treści umowy spółki.

Może zdarzyć się tak, że w umowie założycielskiej znajdują się regulacje przewidujące zakończenie działalności jedynie poprzez likwidację. W takim wypadku najlepszym rozwiązaniem jest uchwalenie przez wspólników zmiany umowy spółki, a dopiero w następnym etapie przystąpienie do realizacji procesu zakończenia działalności spółki.

Kontrowersyjną jest za to kwestia odpowiedniej formy uchwały wspólników, zdania sądów rejestrowych są tu podzielone. Część praktyki wskazuje na obowiązek sporządzenia uchwały w formie aktu notarialnego, co ma poparcie w art. 106 KSH stanowiącym, iż umowa spółki komandytowej powinna być zawarta tylko i wyłącznie w formie notarialnej. Koreluje to z poglądem z art. 77 § 3 KC, zgodnie z którym umowa zawarta w innej szczególnej formie wymaga, by jej rozwiązanie również w takiej formie zostało dokonane. Natomiast zwolennicy drugiego stanowiska utrzymują, że wymóg z art. 106 KSH dotyczy tylko formy umowy spółki, więc nie ma zastosowania do uchwały w przedmiocie jej rozwiązania.

Art. 23 KSH w zw. z art. 77 § 1 KC daje do zrozumienia, iż uzgodnienie wspólników dotyczących działalności spółki jako stanowiące zmianę umowy spółki jawnej ze stosownym przełożeniem na spółkę  komandytową co do zasady wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Natomiast gdy przedmiotem porozumienia miałoby być przeniesienie np. prawa własności nieruchomości, dopiero wówczas koniecznym byłoby zachowaniem odpowiedniej formy szczególnej (w tym przypadku aktu notarialnego).

Zatem można byłoby się przychylić do stwierdzenia, iż forma pisemna uchwały byłaby wystarczająca, lecz jeśli chcemy szybko zakończyć działalność spółki, wygodniejszym rozwiązaniem jest podjęcie uchwały w formie aktu notarialnego, co stanowi swoiste zabezpieczenie przed zbędnym wydłużeniem procesu.

Wyjątek stanowi rozwiązanie spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy,  w takim wypadku uchwała może zostać podjęta przy wykorzystaniu wzorca uchwały udostępnianego w systemie teleinformatycznym (S24).

Zakończenie działalności spółki komandytowej bez przeprowadzenia likwidacji wymaga również uchwały o wyznaczeniu przechowawcy ksiąg i dokumentów (co jest wymogiem również w przypadku przeprowadzenia likwidacji). Na podstawie art. 84 § 3 KSH księgi oraz dokumenty rozwiązanej spółki należy oddać na przechowanie wspólnikowi lub osobie trzeciej na okres nie krótszy niż pięć lat. W momencie, gdy takiego wspólnika podmiot nie wskazał, wybór należy do sądu rejestrowego.

Krok II – Ustalenie sposobu podziału praw i obowiązków wspólników po zakończonej działalności spółki

Po podjęciu jednomyślnej uchwały kolejnym krokiem, który muszą wykonać wspólnicy, jest postanowienie o podziale majątku spółki. Nastąpić może to na kilka możliwych sposobów.

Po pierwsze, wspólnicy mogą dokonać podziału aktywów spółki między sobą. Po drugie, mogą zdecydować o transferze całego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części na rzecz jednego z nich, zobowiązując go do uregulowania należności wobec pozostałych wspólników.

Legislacja nie precyzuje detali dotyczących sukcesji praw po wykreśleniu spółki w przypadku innych form zakończenia jej działalności, dlatego wspólnicy powinni ustalić, jak i komu te prawa zostaną przyznane. Niemniej uznaje się, że ograniczenie odpowiedzialności osób wyznaczonych jako sukcesorów praw spółki jest niedopuszczalne, co oznacza, że komplementariusze pozostają narażeni na całkowitą odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Należy pamiętać, że w razie zakończenia działalności bez likwidacji nie występuje upłynnienie majątku, jak to ma miejsce przy procedurze likwidacji, bowiem majątek w całości lub części może zostać przekazany któremuś ze wspólników bądź kilku z nich.

Wewnętrze rozporządzenia majątkiem pomiędzy wspólników mają tylko moc wewnętrzną, dlatego jeżeli którykolwiek z wierzycieli będzie rościł sobie prawa do jakiegoś aktywa, takie wzajemne ustalenia są dla niego niewiążące. Niemniej w tym wypadku znajdzie swe zastosowanie art. 392 KC, wskazujący, że jeżeli osoba trzecia zobowiązała się przez umowę z dłużnikiem na zwolnienie go od obowiązku świadczenia, jest ona wówczas odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niej żądać spełnienia świadczenia.

Warto zdawać sobie sprawę, że uproszczony tryb rozwiązania spółki komandytowej nie stanowi efektywnego sposobu uniknięcia odpowiedzialności za zobowiązania finansowe spółki, co zostało potwierdzone przez postanowienie Sądu Najwyższy z dnia 5 maja 2016 roku (sygn. akt: II CSK 573/15). Rzeczywiście, sytuacja wierzycieli staje się trudniejsza w przypadku zakończenia istnienia ich dłużnika. Jednakże jest to naturalna konsekwencja ustania istnienia osoby prawnej. W celu ochrony wierzycieli istnieje mechanizm następstwa prawnego.

W przypadku spółki komandytowej, która nie jest osobą prawną, można założyć, że po jej wykreśleniu z rejestru, gdy jej istnienie zakończyło się bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, wszyscy wspólnicy stają się jej następcami prawnymi i, co za tym idzie, odpowiadają za długi całym swoim majątkiem.

Krok III – Wykreślenie spółki komandytowej z Krajowego Rejestru Sądowego

Gdy wspólnicy jednogłośnie postanowią o rozporządzeniu majątkiem i innych sprawach spółki, reprezentujący ją komplementariusze muszą złożyć wniosek do KRS w celu skreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców.  Do wniosku należy dołączyć:

1. Uchwałę wspólników o rozwiązaniu spółki bez przeprowadzenia likwidacji.
2. Uchwałę wspólników dotyczącą wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za przechowywanie ksiąg i dokumentów spółki po jej rozwiązaniu.
3. Oświadczenie o braku wszczętych postępowań sądowych, administracyjnych, egzekucyjnych oraz o uregulowaniu wszystkich zobowiązań spółki.
4. Potwierdzenie wniesienia opłat za złożenie wniosku i za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Koszt złożenia wniosku do KRS wynosi 300 zł, a koszt ogłoszenia w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym” to 100 zł.

Ostateczne rozwiązanie spółki ma miejsce w momencie uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego o jej wykreśleniu z KRS. Od tego momentu spółka komandytowa przestaje formalnie istnieć.

Z tego powodu koniecznym jest wyrejestrowanie przez pracodawcę, czyli spółkę, zatrudnianych pracowników przez formularz NIP-8 i zgłoszenie tego faktu do urzędu skarbowego. Powinno się także wyrejestrować wspólników jako płatników składek na własne obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przy użyciu formularza ZUS ZWPA.

Podsumowanie

Zakończenie działalności spółki komandytowej bez przeprowadzenia likwidacji pozwala uniknąć długotrwałego i żmudnego procesu likwidacyjnego. Gdy tylko wspólnicy są zgodni i gotowi do współpracy, mogą zdecydować się na zakończenie działalności spółki bez konieczności likwidacji. Dzięki ich harmonijnej współpracy możliwe jest sprawne, szybkie i tanie doprowadzenie do wykreślenia spółki z KRS, pozwalające uniknąć wielomiesięcznych formalnych procedur likwidacyjnych.